Official mision

Ik ga iets heel spannends doen. Enger dan duizend kinderboekenweekkinderen behagen. Raarder misschien dan Nooit meer lief schrijven. En zeker zwaarder dan koken en boodschappen doen voor vijftien gasten.

‘Ha, een snoepreisje!’  dacht ik, toen ik de uitnodiging kreeg van de Nederlandse ambassade in Rwanda. Lekker lang in een echt groot vliegtuig zitten en daarna een shot van de geuren, kleuren en smaken van Afrika. En dan vertel ik ook wel wat over mijn boeken, zelfs in het Frans – geen probleem. Zo blufte ik er vrolijk op los. En toen het visum kwam, liet ik het trots aan Ilco zien: ‘Kijk, er staat official mision. Heb jij dat ooit wel eens op een visum gehad?’ Het antwoord was nee, ha!
Maar toen zag ik pas hoeveel werk het was. Want het ging niet alleen om de Nederlandse school, maar juist om lokale scholen. Alle leeftijden, tot literatuurstudenten van een jaar of achttien aan toe. Een avond alleen maar voor Rwandese leraren. En een andere avond voor ambassade-relaties: ‘Kom en ontmoet deze warme en bruisende persoonlijkheid!’  Dat staat nu ergens op facebook (bruisend? warm??) Natuurlijk, ik heb mijn boeken, mijn reizen, en mijn Verhalenkasteel-trainingservaring. Maar dat is het probleem ook niet.

Sound/silence

Neem de Rwandese leraren die een avond naar een zaaltje komen om met mij over verbeeldingskracht te praten. Die kunnen mijn boeken niet lezen. Sterker nog, ze kunnen sowieso bijna geen boeken lezen omdat er geen geschreven (en een zeer beperkte orale) literatuurtraditie bestaat. Eén dappere boekwinkel is er, maar die eigenaar is niet voor niets een Nederlander. Hoe sla ik die brug? Dat vraag ik me nu steeds af. En de genocide? Het is een taboe-onderwerp, maar het is natuurlijk nog overal aanwezig. Dat herinner ik me nog goed van de laatste keer dat ik in Rwanda was. Sterker nog: het heeft zelfs met mijn bezoek te maken, denk ik. Rwanda is zichzelf opnieuw aan het uitvinden, zoekt naar nieuwe weerbaarheid en een kritische blik, waarin literatuur een rol zou kunnen spelen. Zo is het mij verteld tenminste. Ik heb ergens een workshop voor kinderen (!) die moet aansluiten op het thema ‘zelfkritiek bij kinderen in relatie tot hun omgeving – maakt dat deel uit van onze opvoeding?‘ (en dat dan in het Frans).
Ik wil helemaal niet zeggen hoe het moet. Dat kan ik niet eens. Mij interesseren de verhalen van Rwanda zelf. Maar hoe kom ik daar zo snel bij? Het is een beetje als bij die film over dat dove meisje en William Hurt. ‘Is there a place where we can come together – not in sound and not in silence?’ vraagt hij uiteindelijk tamelijk wanhopig.
Morgen stap ik in het vliegtuig. Denk aan me dezer dagen – dat helpt!