Monumentje bij haar verjaardag

Martje Harmanna Hoff werd op 1 juni 1911 geboren in Amsterdam.

Ze was amper 26 toen ze trouwde met de man van haar leven: een knappe joodse intellectueel en strijder tegen alles wat met dictatuur en onderdrukking te maken had. Tijdens en na de oorlog een lichtend voorbeeld voor velen.

Chauffeur

Martje stelde haar hele bestaan in dienst van deze man. Niet alleen werd ze ook actief in de strijd tegen de onderdrukking, vooral zorgde ze er op de achtergrond voor dat haar geliefde kon stralen. Ze zorgde voor hun vier kinderen, het huishouden, het luisterend oor als haar man weer een belangrijke lezing of publicatie had. In het geheim en met veel moeite haalde ze haar rijbewijs zodat ze ook zijn chauffeur kon zijn en bracht hem overal naar toe.
Haar kinderen vonden haar soms hard en ongeduldig. Waarschijnlijk hebben ze wel het een en ander meegekregen van de frustratie van Martje, die niet van nature de vrouw op de achtergrond was, maar toch the wind beneath the wings van die ene.
Want ze hield zo van hem! Hoe hard hij ook werkte, hoe vaak hij ook weg was, en hoe weinig tijd hij ook voor haar maakte. ‘Als ik met pensioen ben, ben jij aan de beurt,’ beloofde hij haar vaak. ‘Dan gaan we rustig genieten, reizen, samen zijn.’ Maar toen hij eindelijk met pensioen ging, stierf hij kort daarna, veel te jong, veel te hard gewerkt.

Pijn

In de zeventien jaar dat zij hem overleefde, vond Martje volop bewijzen voor wat ze eigenlijk altijd al wel wist: dat haar man in zijn dynamische leven ook meerdere vrouwen had bemind. De grote pijn daarover heeft wonderlijk genoeg haar liefde voor hem nooit verminderd. Martje omringde zich in haar huisje in het bos met zijn beeltenis en nalatenschap, en schreef commentaar bij oude foto’s die ze keurig in albums had geplakt: ‘Wat was je toen nog jong en knap mijn liefste.’

Mijn grootvader blijft herinnerd in prijzen, lezingen, boeken. Maar ik drink ieder jaar op jou, mijn grootje, vrouw der vrouwen, gevangen in een tijd en zeker ook in een liefde. Die eeuwige vermaledijde liefde…